3. Kimyasal Tepkime Türleri

Kimyasal Tepkime Türleri Nelerdir İnceleyelim.

YANMA TEPKİMELERİ:

• Demirin paslanması: 4Fe(k)  +  3O2(g)   —>   2Fe2O3(k)    +    Isı
  (Yavaş Yanma)
  
• Metan gazının yanması: CH4(g) +  2O2(g)   —>   CO2(g)  +  2H2O(g)  +  Isı
  (Hızlı Yanma)

NOT: C ve H’den oluşan bileşikler yandığında oluşan ürün CO2 ve H2Oʼdur.

• Azotun yanması ENDOTERMİKTİR (Isı Alan)
  • N2(g) + O2(g)  + Isı  —>  NO(g)
  • Azot molekülü atomları arasında güçlü bağlar vardır. Bu bağların kırılması ve tepkime gerçekleşmesi için enerjiye gerek vardır.
• Yanma olayının gerçekleşmesi için;
  • Yanıcı madde,
  • Hava (oksijen),
  • Tutuşma sıcaklığı gerekir.

  Bu üç faktörden biri eksik olduğunda yanma gerçekleşmez. Yanma gerçekleştiğinde yanmayı durdurmak için yapılması gereken işlem yanıcı maddenin oksijenle temasını engellemektir. Bu nedenle yangın söndürme tüplerinde oksijenle tepkime vermeyen ve havadan daha ağır karbon dioksit kullanılır.

YANMA TEPKİMELERİ SORU ÇÖZÜMÜ:

CO2, SO3, C3H8, N2 Gazlarından Hangisi Yakıt Olarak Kullanılır?

SENTEZ – OLUŞUM ve ANALİZ TEPKİMELERİ:

• Birden fazla kimyasal türün tepkimeye girerek bileşik oluşturmasına sentez (oluşum) tepkimesi denir.
  • 4Fe(k) + 3O2(g)    —>    2Fe2O3(k)
  • CO(g) + O2(g)       —>     CO2(g)
  • SO2 (g) + O2(g)    —>     SO3(g)
  • CaO(k) + CO2(g)  —>     CaCO3(k)

• Bir bileşiğin ısı veya elektrik enerjisiyle daha küçük kimyasal türlere ayrışmasına analiz (ayrışma) tepkimesi denir.
  • CaCO3(k) —> CaO(k)     +    CO2(g)
  • MgCO3(k) —> MgO(k)    +    CO2(g)
  • 2KClO3 (k) —>  2KCl(k)   +    3O2(g)

ASİT-BAZ TEPKİMELERİ:

Tepkime sonucunda tuz ve su oluşursa nötralleşme tepkimesi denir.

• NH3(g) + HCl(g)   —>   NH4Cl(k)  Bu tepkime sonucu su oluşmadığı için nötralleşme tepkimesi değildir. Fakat asit-baz tepkimesidir.

• Asitler su ortamında H3O+ iyonları oluşturan bileşiklerdir.
• Tatları ekşidir ve aşındırıcı özellik gösterirler.
• HCl(suda) + H2O(s)  —>     H3O+(suda)    +    Cl–(suda)
• HNO3(suda) + H2O(s) —>      H3O+(suda)    +    NO3– (suda)
• CH3COOH(suda) + H2O(s) —> H3O+(suda)    +    CH3COO–(suda)
• H2SO4(suda) + 2H2O(s) —>      2H3O+(suda)     +    SO42–(suda)
• Tepkime denkleminde su ile ifade edilmiyorsa H+ iyonu verir diyebiliriz!
  Ör:  HCl  —>  H⁺  +  Cl^–

• Bazlar suya hidroksit iyonu (OH) veren ya da su ile tepkimesinden hidroksit iyonu oluşturan bileşiklerdir.
• Tatları acıdır, sulu çözeltileriyse ele kayganlık hissi verir.
• NaOH(suda) —>      Na+(suda)   +    OH–(suda)
• Ba(OH)2(suda) —>     Ba2+(suda)   +    2OH–(suda)
• NH3(suda) + H2O(s) —> NH4+(suda)   +    OH–(suda)

ÇÖZÜNME-ÇÖKELME TEPKİMELERİ:

• İki ya da daha fazla maddenin birbiri içinde homojen olarak dağılmasına çözünme, oluşan homojen karışıma ise çözelti denir. Çözeltide genellikle miktarı az olan madde çözünen, miktarı çok olan madde ise çözücüdür.
• Farklı tür çözeltilerin karıştırılmasıyla bir araya gelen anyon ve katyonların birleşerek suda çözünmeyen iyonik bir katı oluşturmasına çökelme, oluşan katıya çökelek, bu tür tepkimelere de çözünme-çökelme tepkimesi denir.

Örnek:      NaCl(suda) + AgNO3(suda) —–> AgCl(k) + NaNO3(suda)

Net iyon tepkimesi:  Ag⁺     +      Cl^–        —>      AgCl(k)

Seyirci iyonlar:  Na⁺   ve   NO3^–